Motorların Çalışma Prensibi

Motorlar, yakıtın yanması sonucu açığa çıkan ısı enerjisini mekanik enerjiye çevirirler. Motorlar, içten yanmalı motorlar ve dıştan yanmalı motorlar olarak iki gruba ayrılırlar. Dıştan yanmalı motorlarda yanma olayı motorun dışında olur. Örnek olarak buhar makinesi, buhar türbini verilebilir. Otomobillerin motorları ise içten yanmalı motorlara örnektir. İçten yanmalı motorlarda yanma olayı doğrudan motorun içinde oluşturulur.
Otomobillerde kullanılan motorlar 4 zamanlı içten yanmalı motorlardır. Bunların çalışma prensipleri benzinli ve diesel taşıtlarda farklılık gösterir. Çalışma prensiplerinden kısaca bahsetmek gerekirse;
Dört zamanlı benzinli motorlar, sabit hacim yanmalı çevrime göre çalışmaktadır. Çevrim dört strok yani dört zamandan oluşmaktadır.
Bunlar;
- emme
- sıkıştırma
- yanma ve genişleme
- egzoz
stroklarıdır. Emme stroğu, pistonun üst ölü noktadan (ÜÖN: Pistanın silindir içindeki geldiği en üst nokta), alt ölü noktaya (AÖN: Pistonun silindir içindeki en alt konumu) gelirken gerçekleşir. Emme zamanında, yakıt-hava karışımı silindirin içine dolar.
Sıkıştırma zamanında, piston AÖN’dan ÜÖN’ya hareket ederek yakıt-hava karışımını sıkıştırır. Sıkışan karışımın sıcaklığı ve basıncı artar.
Yanma ve genişleme zamanı çevrimden iş alınan zamandır. Burada piston ÜÖN’ya gelmeden önce karışım buji ile ateşlenir.
Yanma olayı egzoz subapı açılmadan önce son bulur. Egzoz zamanında, piston AÖN’ya ulaşmadan ezoz subapı açılır. Egzoz zamanında pistonun tekrar ÜÖN’ya hareketi ile yanmış gazlar dışarı atılır.
Dört zamanlı diesel motorlarda durum benzinli motorlara çok benzemektedir. Aradaki fark; diesel motorlarda emme zamanında sadece hava emilir. Sıkıştırma zamanında basıncı ve sıcaklığı artan havaya (basınç 3-5 MPa, sıcaklık 900-1200 K) yanma ve genişleme zamanında yakıt püskürtülür. Yakıt kendi kendine tutuşur.